Heart Safe Cities

Πλαίσιο Έργου

Τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης, οι δημόσιες επενδύσεις σε συστήματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας μειώθηκαν στην Ελλάδα ραγδαία ενώ αυξήθηκαν οι ανισότητες και η φτώχεια. Το προσωπικό στη δημόσια υγεία και την κοινωνική πρόνοια έχει μειωθεί και κατά συνέπεια έχει υποβαθμιστεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, θέτοντας σε ορισμένες περιπτώσεις ανθρώπινες ζωές σε κίνδυνο. Στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας η κατάσταση είναι χειρότερη, καθώς το 21% του πληθυσμού ζει κάτω από το απόλυτο όριο της φτώχειας, ενώ πολλοί από αυτούς (54%) ζουν σε νοικοκυριά με πέντε ή περισσότερα μέλη.

Ως εκ τούτου η πρόσβαση στη βασική ιατρική περίθαλψη σχεδόν απουσιάζει, με αποτέλεσμα θανατηφόρα περιστατικά που θα μπορούσαν να αποφευχθούν εύκολα αν είχαν, εντοπιστεί εγκαίρως, όπως καρδιακές ανακοπές και καρδιαγγειακές παθήσεις. Επίσης, τα υψηλά ποσοστά φτώχειας και το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης οδηγούν, μεταξύ άλλων, στην κατανάλωση τροφίμων χαμηλής ποιότητας, η οποία με τη σειρά της επιδεινώνει τις καρδιακές παθήσεις και τα συμπτώματά τους, και μαζί με τη γήρανση του πληθυσμού, δημιουργούν απαιτήσεις στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, το οποίο σταδιακά επιβαρύνεται.
Παρά τη γήρανση του πληθυσμού, η μέση ηλικία των ασθενών με καρδιαγγειακά νοσήματα μειώνεται. Με άλλα λόγια, ξαφνικές καρδιακές ανακοπές συμβαίνουν τώρα και σε νεαρούς, λόγω της χαμηλής πρόσβασης στους γιατρούς εξαιτίας της φτώχειας, λόγω της έλλειψης συστηματικής παρακολούθησης της καρδιάς, λόγω της μείωσης της ποιότητας των καταναλωθέντων τροφίμων, και λόγω της αύξησης του στρες, του άγχους και της θλίψης.

Όσον αφορά την καρδιά, ένα από τα πιο ζωτικά όργανα του ανθρώπου, η συχνότητα των καρδιακών ανακοπών εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 0,4 και 1 για κάθε 1.000 πολίτες ετησίως (800 – 2.000 άτομα ημερησίως), σε συνολικό πληθυσμό περίπου 730 εκατομμυρίων ανθρώπων στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα και στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας η κατάσταση είναι παρόμοια με τις στατιστικές της ΕΕ, με μια ελαφρά ανοδική τάση τα τελευταία χρόνια, λόγω των προαναφερθέντων αιτιών, με αποτέλεσμα σοβαρές απώλειες ανθρώπινης ζωής. Ένας κρίσιμος παράγοντας για τον περιορισμό αυτών των απωλειών είναι η άμεση παροχή πρώτων βοηθειών και βασικής υποστήριξης ζωής από εκπαιδευμένα άτομα, μέσα στα πρώτα λεπτά έως ότου φτάσει η εξειδικευμένη φροντίδα έκτακτης ανάγκης στο σημείο. Υποστηρίζεται ότι η πλειονότητα των περιστατικών θα είχε αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά εάν: (α) είχαν αναγνωριστεί έγκαιρα, β) οι πρώτες βοήθειες και η βασική υποστήριξη ζωής είχαν παρασχεθεί αμέσως · (γ) υπήρχε έγκαιρη απινίδωση και (δ) είχε παρασχεθεί η κατάλληλη φροντίδα μετά την αναζωογόνηση. Αυτή η αλληλουχία, που αναφέρεται ως “Η Αλυσίδα της Επιβίωσης”, έγινε δεκτή από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αναζωογόνησης και την Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία, ενώ υπήρξαν επιστημονικά στοιχεία που υπογραμμίζουν τη σημασία της έγκαιρης αναγνώρισης και της παροχής βασικής υποστήριξης ζωής, η οποία, ακόμα και χωρίς απινιδωτές, μπορεί να “αγοράσει” πολύτιμο χρόνο για το θύμα, μέχρι να φτάσει η εξειδικευμένη βοήθεια.
Επιπλέον, η παρακολούθηση της τρέχουσας κατάστασης όσον αφορά τις καρδιαγγειακές παθήσεις μέσω του πληθυσμιακού προσυμπτωματικού ελέγχου και η έγκαιρη διάγνωση δυνητικών απειλών θεωρούνται ως οι σημαντικότεροι παράγοντες πρόληψης των μελλοντικών ασθενειών στην υγεία. Δεδομένης αυτής της κατάστασης, είναι σαφές ότι το πρόβλημα είναι περίπλοκο και απαιτεί μακροπρόθεσμη και πολύπλευρη προσέγγιση.

Η Αλυσίδα της Επιβίωσης

Το 1991, Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) δημοσίευσε τη μελέτη “Βελτίωση της επιβίωσης από την αιφνίδια καρδιακή ανακοπή: Η έννοια της αλυσίδας της επιβίωσης”. Η μελέτη αυτή παρουσίασε την ιδέα ότι όλες οι κοινότητες πρέπει να υιοθετήσουν την αρχή της άμεσης απινίδωσης και ότι όλο το προσωπικό που αναμένεται λόγω επαγγελματικών καθηκόντων να εκτελεί βασική καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση, πρέπει να είναι εξοπλισμένο με έναν Αυτόματο Εξωτερικό Απινιδωτή (AED) και να έχει εκπαιδευτεί στη χρήση του. Έκτοτε, η ILCOR (Διεθνής Επιτροπή για την Αναζωογόνηση) και η AHA υποστήριξαν ότι οι επαγγελματίες υγείας που έχουν καθήκον να ανταποκριθούν σε ένα άτομο που βρίσκεται σε καρδιακή ανακοπή πρέπει να έχουν διαθέσιμο έναν απινιδωτή είτε αμέσως είτε μέσα σε 1-2 λεπτά.

Η Αλυσίδα της Επιβίωσης απεικονίζει τις κρίσιμες ενέργειες που απαιτούνται για τη θεραπεία των απειλητικών για τη ζωή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, συμπεριλαμβανομένης της καρδιακής προσβολής, της καρδιακής ανακοπής, του εγκεφαλικού επεισοδίου και της απόφραξης των αεραγωγών λόγω εξωτερικού σώματος. Οι σύνδεσμοι μέσα σε αυτήν την αλυσίδα επιβίωσης περιλαμβάνουν:

1. Άμεση πρόσβαση στο σύστημα έκτακτης ανάγκης.
2. Άμεση καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) για την υποστήριξη της κυκλοφορίας στην καρδιά και τον εγκέφαλο έως ότου αποκατασταθεί η φυσιολογική καρδιακή δραστηριότητα.
3. Άμεση απινίδωση για τη θεραπεία της καρδιακής ανακοπής και
4. Άμεση εξειδικευμένη φροντίδα από τους διασώστες και το νοσοκομειακό προσωπικό

Ο πρώτος σύνδεσμος “Άμεση πρόσβαση στο σύστημα αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης” περιλαμβάνει την έγκαιρη αναγνώριση της έκτακτης ανάγκης και την έγκαιρη ειδοποίηση του προσωπικού διάσωσης μέσω του τηλεφωνικού συστήματος 1-1-2, καθώς και ενός συστήματος εσωτερικής προειδοποίησης. Ο δεύτερος σύνδεσμος, Άμεση ΚΑΡΠΑ, είναι ένα σύνολο ενεργειών που εκτελεί σε σειρά ο διασώστης προκειμένου να αξιολογήσει και να υποστηρίξει τον αεραγωγό, την αναπνοή και την κυκλοφορία.

Ο τρίτος σύνδεσμος, Άμεση Απινίδωση, είναι η δημιουργία ενός σοκ στην καρδιά προκειμένου να επανέλθει σε φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό.

Ο τέταρτος σύνδεσμος, Άμεση Εξειδικευμένη Φροντίδα, σχετίζεται με την ανταπόκριση εκπαιδευμένων και εξοπλισμένων διασωστών που μπορούν να ανταποκριθούν στο περιστατικό και να παράσχουν φάρμακα, να προβούν σε προηγμένες διαδικασίες διάνοιξης αεραγωγών, και άλλες παρεμβάσεις μέχρι την άφιξη του ασθενούς σε προηγμένη μονάδα φροντίδας.

Ωστόσο, για να έχει ο ασθενής τις καλύτερες πιθανότητες να επιβιώσει σε περίπτωση εξω-νοσοκομειακής καρδιακής ανακοπής, πρέπει να παρέχεται ΚΑΡΠΑ και άμεση απινίδωση μέσα στα πρώτα 4 λεπτά της καρδιακής ανακοπής (το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αναζωογόνησης / Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία συνιστούν 3 λεπτά), ακολουθούμενη από την παροχή Προηγμένης Υποστήριξη Ζωής στα πρώτα 8 λεπτά της ανακοπής.

Αντικείμενο του έργου

Στόχοι

Ο κύριος στόχος του έργου Heart Safe Cities είναι να αυξηθεί ο αριθμός των εξω-νοσοκομειακών περιστατικών καρδιακής ανακοπής που διαχειρίζονται αποτελεσματικά και ο ασθενής σώζεται από μόνιμες βλάβες ή ακόμα και θάνατο.

Το έργο συμβάλει στην επίτευξη του Ειδικού Στόχου 1.2 «Βελτίωση της προληπτικής υγειονομικής περίθαλψης & των κοινωνικών υπηρεσιών για παιδιά και ηλικιωμένους» και την στρατηγική επιλογή 2 «Βελτίωση της πρόσβασης στην κοινωνική και υγειονομική περίθαλψη και προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της Ανάπτυξης της Κοινότητας» παρέχοντας σε περισσότερους ανθρώπους την ευκαιρία να ζήσουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και δημιουργώντας έναν μόνιμο πυρήνα εκπαίδευσης και μια ομάδα εκπαιδευτών.

Εκτός των παραπάνω, στόχοι του έργου είναι:

• η ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού για τη σημασία καρδιακών περιστατικών και η ενημέρωση για την αποτελεσματική πρόληψη ή διαχείριση τους
• η βελτίωση της ετοιμότητας για την άμεση αντιμετώπιση περιστατικών μέσω της μαζικής εκπαίδευσης πολιτών και της εκπαίδευσης εκπαιδευτών (ιατρικό / παραϊατρικό προσωπικό)
• η βελτίωση των ικανοτήτων για αποτελεσματική διαχείριση μέσω της παροχής AED (Αυτόματων Εξωτερικών Απινιδωτών) σε επιλεγμένα σημεία της πόλης
• η βελτίωση της παροχής υποστήριξης ζωής από τις τοπικές και περιφερειακές μονάδες υγείας,
• η αύξηση των επιτυχημένων αντιμετωπίσεων καρδιακών περιστατικών στον αστικό ιστό και μείωση των θυμάτων από καρδιακές προσβολές,
• η ενίσχυση της συνεργασίας σε ζητήματα υποστήριξης της ζωής και θέματα που σχετίζονται με καρδιαγγειακές παθήσεις
• η βελτίωση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού στη διασυνοριακή περιοχή

Αναμενόμενα αποτελέσματα

Το έργο Heart Safe Cities αναμένεται να οδηγήσει στη δημιουργία δύο πιλοτικών Heart Safe Cities – Καλαμαριά και Οχρίδα – τόσο από πλευράς του απαραίτητου εξοπλισμού που θα τοποθετηθεί σε δημόσιους χώρους (Αυτόματοι Εξωτερικοί Απινιδωτές) και στις πλησιέστερες μονάδες υγείας όσο και από πλευράς των 5.500 εκπαιδευμένων πολιτών και υπαλλήλων στη Βασική Υποστήριξη της Ζωής (BLS), 550 πιστοποιημένων εκπαιδευτών BLS και 750 γιατρών, νοσηλευτών και λοιπού ιατρικού προσωπικού εκπαιδευμένων στην Άμεση Υποστήριξη της Ζωής (ILS).

Το έργο αναμένεται επίσης να οδηγήσει σε:

• Αναβάθμιση των ιατρικών υπηρεσιών που παρέχονται σε 9 μονάδες υγείας στην διασυνοριακή περιοχή χάρη στην παροχή νέου ιατρικού εξοπλισμού
• Αυξημένη χρήση εφαρμογών πληροφορικής στον τομέα της υγείας τόσο από τους δυνητικούς δικαιούχους όσο και από το ιατρικό προσωπικό (γιατροί και νοσηλευτές).
• Αύξηση της ευαισθητοποίησης αναφορικά με την προληπτική υγειονομική περίθαλψη με ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων και την έγκαιρη διάγνωση μέσω μιας σειράς ανοιχτών ενημερωτικών εκδηλώσεων και άλλων δραστηριοτήτων προώθησης, καταλήγοντας σε έναν μέσο αριθμό 8.000 ενημερωμένων πολιτών και σχετικών ενδιαφερομένων.

Πακέτα Εργασίας

Το έργο διαρθρώνεται σε 5 πακέτα εργασίας, τα οποία σχετίζονται με την εκπαίδευση των πολιτών και εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού, την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού για τα σημεία που θα τοποθετηθούν οι απινιδωτές και τα τμήματα έκτακτης ανάγκης των νοσοκομείων, καθώς και το σχεδιασμό και την πιλοτική εφαρμογή της Heart Safe Community στη διασυνοριακή περιοχή.

• ΠΕ1 Διαχείριση και συντονισμός έργου
• ΠΕ2 Επικοινωνία και διάχυση
• ΠΕ3 Εξοπλισμός υποστήριξης ζωής και εκπαίδευσης
• ΠΕ4 Εκπαίδευση πολιτών και εκπαιδευτών
• ΠΕ5 Πιλοτική εφαρμογή “Heart Safe Communities”